Lenfatikler Nasıl Çalışır?
Besinlerden zengin sıvı kılcal damarların duvarlarından hücreler arası alana geçerken hücresel fazlalıkları da içeren eşit miktarda sıvı çok ince damarlar tarafından tekrar kan dolaşımına döndürülür. Bu damarlar başlangıç lenfatikleri olarak adlandırılırlar, çünkü lenfatik sistemin başlangıcını oluştururlar. Sıvı, hücrelerin arasında bulunan kanallardan başlangıç lenfatiklerine akar. Bu kanallara da lenfatik sistemin başlangıcından hemen önce bulundukları için önlenfatik kanallar adı verilir. Kılcal damarlar, başlangıç lenfatikleri ve hücrelerarası alanın diğer yapılarının birlikte oluşturduğu bu dolaşım sistemi mikrodolaşım sistemidir.
Lenf Akımı
Sıvı başlangıç lenfatiklerine girdiği andan itibaren lenf veya lenf sıvısı olarak adlandırılır. Başlangıç lenfatikleri, tüm vücudu saran milyonlarca tüp şeklinde yapının oluşturduğu bir ağdır. Lenf sıvısı başlangıç lenfatiklerine doldukça derinin yüzeyinden derinlere doğru daha derinde yerleşen ve öntoplayıcılar olarak isimlendirilen damarlara doğru akar. Bu öntoplayıcılar da başlangıç lenfatiklerden gelen sıvının yanında kendileri de dokulardan fazla sıvıyı emme kapasitesine sahiptir.
Buraya kadar lenf sıvısı fazla sıvıyı hücreler arası alandan uzaklaştırmak için bu alanı üç boyutlu bir ağ şeklinde dolduran iki tip lenf damarı tarafından toplanır. Ardından öntoplayıcılar lenf sıvısını daha derinde bulunan ve toplayıcı lenfatikler veya toplayıcılar olarak adlandırılan lenf damarlarına (tüplerine) taşırlar. Bu damarlar, lenfödem tedavisinde kullanılan mikrocerrahi tekniklerin uygulandığı, genişlikleri 0,3 cm ile 1 cm arasında değişen lenf damarlarıdır.
Toplayıcı lenfatikler tespih tanelerine benzerler. Ardışık kapakçıkların oluşturduğu boğumların arasında kalan lenfanjiyon olarak adlandırılan damar bölümlerinin sebep olduğu şişkinlik bu tespih görünümüne sebep olur. Kapakçıklar, lenf sıvısının tek taraflı akmasını sağlarlar. Lenfanjiyonların ardışık kasılmalarıyla lenf sıvısı artan basınçla kapakçığın açılmasını sağlar ve bir sonraki lenfanjiyona boşalır. Boşalan lenfanjiyon gevşer ve içindeki basınç düşer. Bu döngüyle lenf sıvısı sürekli sadece yukarı yönde ve lenf bezlerine doğru taşınır. Lenfanjiyonlar dakikada 2-6 kez kasılıp gevşeyerek lenf sıvısını taşırlar. Üretilen lenf sıvısı arttığında bu kasılma hızı da artar.
Toplayıcı lenfatikler lenf sıvısını kasık ve koltuk altı gibi vücudun belli bölgelerinde bulunan lenf nodlarına taşımak için kapakçıklarını kullanırlar. İnsan vücudunda boyutları 0,5 cm ile 3 cm arasında değişen yüzlerce lenf nodu bulunur. Aşağıdaki şekilde vücutta lenf sıvısının hareket yönü oklarla gösterilmektedir. Lenf nodlarının yoğun olarak bulunduğu bölgeler şekilde siyah noktalar olarak gösterilmiştir.
Lenf sıvısının akış yönü vücudun farklı bölgelerinde farklılıklar gösterir. Lenf noduna ulaşan lenf sıvısı, nodun içinde süzülerek bir temizleme işleminden geçer. Süzülen lenf sıvısı lenf nodunun diğer tarafından çıkan yeni toplayıcı lenfatiklere boşalır. Bu toplayıcı lenfatikler daha yukarılara doğru benzer damarlarla birleşerek daha büyük lenfatik damarları oluştururlar. Vücuttaki tüm lenfatik damarlar sonunda iki ana lenf damarını oluşturmak üzere birleşirler ve bu iki ana lenf damarı boyun bölgesinde büyük bir toplardamara bağlanarak toplanan lenf sıvısının kana karışmasını sağlarlar.
